Comisaria de Investigación y Vigilanciako agenteak, ebakuazioa eta su-bonben testigu

1936ko abuztu eta iraileko bonbardaketen testiguak izan ziren Gabino Gomez Hernandezeta Julian Regulez Torrea Comisaria de Investigación y Vigilancia-eko agenteak. Irungo bigarren mailako inspektorea eta Hondarribiako lehen mailako agentea, hurrenez hurren. Behe Bidasoak jasandako erasoak deskribatu zituzten bina gutunetan. Bertan, Avenida Zubiko azken ebakuazioak eta, su bonben ondorioz, agente atxilotuak frontera nola eraman ziren azaltzen da.

Avenida zubiko azkenak

Gabino Gomez inspektorearen esanetan, errebeldeek irailaren 4ko 18:00etan erasotu zuten Avenida zubia, Behobiakoa okupatu ostean. Une horretan burutu zen Aduana, Fronte Popular, Udala eta Correos-eko kideen ebakuazioa. Avenidako Aduana eraikina izan zen erakunde publikoen azken egoitza. Zubia zeharkatzen azkenak zubiko Cuerpo de Investigación y Vigilanciako kideak izan ziren. 

Hendaian, funtzionario guztiak Espainiako kontsulatuan batu ziren. Bertatik galdegin zen, Segurtasuneko Zuzendaritza Nagusiari, zer egin behar zuten agenteek. Hainbat funtzionario kexu zeuden egoeragatik. Ez zuten abuztuko ordainsaria jaso eta Hendaian bizitzaren kostua garestiagoa zen. Honenbestez, 300 pezeta jaso zituen agente bakoitzak eta Zuzendaritzak Madrilera itzultzeko agindua eman zuen.

Frontera su-bonben ondorioz

Julian Regulez Torrea agenteak dio, Estatu kolpe faxistaren ondorioz eta Irungo Fronte Popularraren aginduz, Julio Padilla, Julio Campo, Manuel Topete, Mateo, Casado eta Jesus Vargas agenteak komisaldegian atxilotu zirela. Eragin gogorra izan zuten bonbardaketek biztanlerian. Biktima zibil eta Haserreak bultzatuta, egunero gerturatzen ziren bizilagunak polizia-etxe ingurura. Errepublikaren aldeko agenteek atxilotuak Donostiara bidaltzeko kudeaketa lanak martxan jarri zituzten, giroa lasaitu zedin. 

Aldiz, su-bonbekin bonbardatu zen Irun irailaren 3an. Bonbek hiriaren txikizioa eta sutea martxan jarri eta miliziano talde bat atxiloturiko agenteen bila joan ziren. Komisario buruaren baimenarekin, Mateo agentea izan ezik, gelditzen ziren funtzionarioak Behobiako lehen lerrora eraman ziren. Bertan hil zen Julio Padilla Hermosilla agente atxilotua. Besteek ihes egin zuten. 

Gutunak